Σε άνοδο της τιμής του σιταριού από 20% έως 50% την επόμενη δεκαετία μπορεί να οδηγήσουν τα βιοκαύσιμα…

Το Ίδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών διατύπωσε οκτώ προτάσεις για τον περιορισμό των επιπτώσεων που ήδη καταγράφονται στις τιμές βασικών τροφίμων και ποτών από την ανάπτυξη των ενεργειακών καλλιεργειών για την παραγωγή βιοκαυσίμων.

Τα βιοκαύσιμα στην πράξη αποδεικνύονται περισσότερο ρυπογόνα, αλλά και ακριβότερα από τα συμβατικά καύσιμα, ενώ παράλληλα δημιουργούν μια σειρά από σοβαρά κοινωνικά προβλήματα στην ευρωπαϊκή και εν γένει την παγκόσμια αγορά, που χρόνο με το χρόνο διογκώνονται χωρίς να μπορούν να προβλεφθούν οι μελλοντικές τους διαστάσεις.

Το ΙΟΒΕ αναφέρει ότι ο ΟΟΣΑ και ο ΟΗΕ «κρούουν» τον κώδωνα του κινδύνου, επισημαίνοντας ότι τα βιοκαύσιμα μπορεί να οδηγήσουν σε άνοδο της τιμής του σιταριού από 20% έως 50% την επόμενη δεκαετία, ενώ σύμφωνα με το International Food Policy Research Institute οι τιμές των βασικών προϊόντων θα αυξηθούν κατά 20% έως 33% μέχρι το 2010 και κατά 26% έως 135% μέχρι το 2020.

Για την αντιμετώπιση αυτών των προβλημάτων, το τμήμα έρευνας Βιομηχανίας Τροφίμων και Ποτών του ΙΟΒΕ προτείνει τα εξής:

– Ο στόχος της Κομισιόν για τη συμμετοχή των βιοκαυσίμων στο σύνολο των καυσίμων για τις μεταφορές θα πρέπει να είναι ενδεικτικός και όχι δεσμευτικός, προκειμένου να αφεθεί η ευελιξία στη χώρα μας για την ανάπτυξη εκείνης της ανανεώσιμης ενέργειας που είναι καταλληλότερη για το έδαφός της και τη διαθεσιμότητα των φυσικών της πόρων και να αποτραπούν στρεβλώσεις της αγοράς και ελλείψεις πρώτων υλών αναντικατάστατων για την παραγωγή τροφίμων.

– Η στρατηγική της χώρας μας να εστιάσει για αρχή στην επίτευξη του 5,75% (που είναι ο επί του παρόντος στόχος), αφού το 10% δε φαίνεται να συγκλίνει με τη διαθεσιμότητα των πόρων της Ελλάδας.

– Να γίνει μια πλήρης αξιολόγηση του αντίκτυπου (impact assessment) αυτού του στόχου στη βιομηχανία τροφίμων και ποτών.

– Να αναθεωρηθούν οι δασμοί και οι ποσοστώσεις των εισαγωγών ώστε να εξασφαλιστεί ικανοποιητικός ανεφοδιασμός γεωργικών πρώτων υλών και βιοκαυσίμων.

– Να διασφαλιστεί ότι η βασική διάθεση των αγροτικών προϊόντων θα είναι προς την παραγωγή τροφίμων.

– Να αξιολογηθεί προσεκτικά ο αντίκτυπος των πολιτικών που αφορούν στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας στη διαθεσιμότητα γης και πρώτων υλών, καθώς και στις τιμές τους.

– Να διασφαλιστεί ότι το σχετικό νομοθετικό πλαίσιο θα λαμβάνει υπόψη τις ιδιαιτερότητες της χώρας σε διαθεσιμότητα πόρων και τεχνολογία και θα αποτρέπει διαστρεβλώσεις της αγοράς και κερδοσκοπία.

– Να διασφαλιστεί η όσο το δυνατόν πιο ομαλή αγροτική παραγωγική δραστηριότητα, ώστε να αποφευχθούν καταστάσεις κρίσης στην τροφική αλυσίδα.

Εσείς τι γνώμη έχετε;

Bιοκαύσιμα… Ένας πολλά υποσχόμενος κόσμος…

Πρώτες ύλες που θα αντικαταστήσουν το πετρέλαιο, που θα είναι αρκετά πιο «καθαρές» για το περιβάλλον, θα χρησιμοποιούν φυσικές πρώτες ύλες και θα αυξήσουν τις θέσεις εργασίας. Ο κόσμος των βιοκαυσίμων, που θα παράγονται από ελαιοκράμβη, ζαχαρότευτλα, ηλίανθο και μεταλλαγμένο καλαμπόκι, είναι ένας υπερβολικά πολλά υποσχόμενος κόσμος για να… είναι αληθινός. Βέβαια, προς το παρόν η μονοκαθεδρία του πετρελαίου δεν απειλείται (πώς άλλωστε;) και τα λεγόμενα βιοκαύσιμα καταλαμβάνουν μόλις το 2% της παγκόσμιας παραγωγής καυσίμων συνολικότερα. Οι προτάσεις βέβαια είναι το ποσοστό αυτό να διευρυνθεί. Άραγε γιατί; 

Το ισοζύγιο που ισορροπεί ανάμεσα στις γεωπολιτικές σκοπιμότητες και στους οικονομικούς στόχους (μαζί και η κερδοσκοπία που σταθερά προσκολλάται ως… μύκητας σε κάθε νέα υποσχόμενη οικονομική δραστηριότητα) προς τα πού γέρνει; Η έννοια «ισοζύγιο» αποδεικνύεται έννοια «κλειδί» για το ζήτημα που εξετάζουμε. Ποιους και γιατί συμφέρει αυτή η διεύρυνση; Πρόκειται για μια επιλογή που θα επιμεριστεί (άνισα έστω) σε όλη την κοινωνική και πλανητική πυραμίδα; Ήδη ως προς αυτό αρθρώνεται και ακούγεται ένας σοβαρός (για να μπορεί να αγνοηθεί) αντίλογος. Πολύ περισσότερο όταν γνωρίζουμε με ποιους έχουμε να κάνουμε.Ο Πρόεδρος Bush ανακοίνωσε τη στρατηγική συμμαχία με τη Βραζιλία, που μαζί με τις ΗΠΑ είναι οι μεγαλύτεροι παραγωγοί παγκοσμίως, για την παραγωγή αιθανόλης (η βραζιλιάνικη αιθανόλη θεωρείται πιο αποδοτική), αλκοόλ δηλαδή που θα παράγεται από τις προαναφερόμενος πρώτες ύλες και θα εισέρχεται στα ρεζερβουάρ, δηλώνοντας ότι έτσι «θα δοθεί τέλος στην ενεργειακή εξάρτηση από τα εχθρικά κράτη», όπως αυτό της Βενεζουέλας. Καθόλου τυχαίο το παράδειγμα σε σχέση με το γεωπολιτικό χώρο στον οποίο αναφέρεται η συμφωνία.

Στην ΕΕ από το 2003 υπάρχει κοινοτική οδηγία που επιτάσσει τη χρησιμοποίηση βιοκαυσίμων στις ευρωπαϊκές μεταφορές και εκκρεμεί το εμπορικό-νομικό πλαίσιο της νέας αγοράς που, απ’ ό,τι δείχνουν τα πράγματα, δεν θα αργήσει να καθοριστεί, οι κανόνες του «παιχνιδιού» δηλαδή θα τεθούν. Για να απαντήσουμε στο ερώτημα τι προκαλεί αυτό το ενδιαφέρον και πού γέρνει το ισοζύγιο πολιτικής-οικονομίας, θα πρέπει να εξετάσουμε δύο άλλα ισοζύγια που αναφέρονται στα βιοκαύσιμα, παρακολουθώντας την επιχειρηματολογία του αντίλογου που ακούγεται. Το ενεργειακό ή πράσινο ισοζύγιο και το ισοζύγιο της φτώχειας και του πλούτου. Το πράσινο ισοζύγιο. Ως προς το πρώτο, αμφισβητείται η ίδια η… ονομασία και η ουσία των βιοκαυσίμων, με την έννοια ότι είναι τα καθαρά και, εν πολλοίς, οικολογικά καύσιμα του μέλλοντος. Θέτουν το…βιο εντός εισαγωγικών, με απλά λόγια. Θα απαιτηθεί, σύμφωνα με τα παραπάνω, ένα τεράστιο και ανισοβαρές ενεργειακό ισοζύγιο, ένα τεράστιο ενεργειακό κόστος για να παραχθούν τα «βιοκαύσιμα». Θα απαιτηθεί ενέργεια 29% περισσότερη από αυτή που παράγεται για την… παραγωγή αιθανόλης προκειμένου η αιθανόλη να είναι ενεργειακά αποδοτική ως καύσιμο! Το παράλογο του πράγματος περιγράφει έρευνα αμερικάνικου πανεπιστήμιου. Τι θα είναι η παραπανίσια 29% ενέργεια; Λιπάσματα, ψεκάσματα, εντατική παραγωγή, διυλιστήρια αιθανόλης που θα λειτουργούν με… καύσιμη ύλη αέριο και κάρβουνο! Επιπλέον θα χρειαστούν ατέλειωτοι όγκοι πρώτων υλών για την παραγωγή σε παγκόσμιο επίπεδο ενός αναιμικού πλεονάσματος αιθανόλης. Γύρω στα 80 εκατομμύρια τόνους, αν υπολογιστούν οι σημερινές δυνατότητες παραγωγής και η σχέση παραγωγών-καταναλωτών αιθανόλης παγκόσμια, σύμφωνα με άρθρο που δημοσίευσε ο Φιντέλ Κάστρο αυτή τη χρονιά στην εφημερίδα «Γκράμνα» («Η διεθνοποίηση μιας γενοκτονίας»). 

Η ανατροπή αυτής της σχέσης και η αύξηση του πλεονάσματος μόνο με καταστροφική επέκταση σε βάρος των φυσικών πηγών και της οικολογικής ισορροπίας μπορεί να περιγραφεί. Σύμφωνα με αξιωματούχους του ΟΗΕ, 80.000 στρέμματα δάσους πρόκειται να αποψιλωθούν στον Αμαζόνιο (και αποψιλώνονται ήδη) για την αύξηση της παραγωγής αιθανόλης. 

Η εντατική (και ελάχιστα εναλλακτική) μονοκαλλιέργεια, με τη χρήση τοξικών λιπασμάτων και επικίνδυνων εντομοκτόνων, θα είναι το αποτέλεσμα της μετατροπής της αγροτικής παραγωγής σε βιομηχανική πρώτη ύλη και μάλιστα ενεργειακή.

Τα μεγαθήρια των μεταλλαγμένων θα βρουν τον ιδανικό χώρο επέκτασης και εδραίωσης. Το ποιοι οδηγούν την κούρσα των επενδύσεων στην παραγωγή αιθανόλης το αποδεικνύει: «Ολες οι επιχειρήσεις μεταλλαγμένων -Monsanto, Syngenta, Dupon, Dow, Bayer, BASF- έχουν επενδύσει σε καλλιέργειες για την παραγωγή βιοκαυσίμων. Κι έχουν ήδη κλείσει συμφωνίες με τις Cargill, Archer, Daniel Midland, Bunge που ελέγχουν το παγκόσμιο εμπόριο δημητριακών», επισημαίνει ο Ερικ Χολτ Χιμένες, συντονιστής της οργάνωσης Food First. Πώς μπορεί να γίνει διαφορετικά όταν μια πρώτη ύλη που ο βασικός της ρόλος είναι επισιτιστικός (είτε έμμεσα -ελαιοκράμβη- είτε άμεσα -καλαμπόκι) μεταλλάσσεται σε καύσιμο; Εδώ βρίσκεται η βάση της διαστροφής, και αυτό μας οδηγεί στο δεύτερο και κρίσιμο ισοζύγιο…

 Η φανερή και αυταπόδεικτη επίπτωση της επέκτασης παραγωγής της αιθανόλης βρίσκεται στην αύξηση της τιμής των σιτηρών. Τόσο των πρώτων υλών που χρησιμοποιούνται άμεσα για παραγωγή αιθανόλης, όπως το καλαμπόκι, όσο και των υπόλοιπων σιτηρών, καθώς μέσα από το πλέγμα της οικονομικής συμπληρωματικότητας ή της ανταγωνιστικότητας που συνδέει μεταξύ τους τα δημητριακά οι αυξήσεις θα μεταφέρονται (π.χ. η επέκταση της χρήσης του καλαμποκιού θα μειώσει τις εκτάσεις για καλλιέργεια σιταριού, πράγμα που θα συμβάλει στην άνοδο των τιμών και του σιταριού – το σενάριο αυτό ήδη εκτυλίσσεται στις ΗΠΑ, σύμφωνα με τα στοιχεία που δίνει το ίδιο το αμερικάνικο υπουργείο Γεωργίας). Κατά το υπουργείο Γεωργίας των ΗΠΑ, φέτος μειώθηκαν κατά 50% οι καλλιέργειες σιτηρών λόγω της στροφής προς το «αιθαλούχο» καλαμπόκι, ενώ ανεπηρέαστες δεν έμειναν ούτε οι ζωοτροφές, οι τιμές των οποίων εκτινάχθηκαν στο 60% πάνω! 

Οι ίδιες πηγές κάνουν λόγο για εκτόξευση των τιμών του καλαμποκιού πάνω από το 78% της ισχύουσας τιμής. Ο Lula δίνει αντίστοιχα ποσοστά (ως επιτυχία!) για το βραζιλιάνικο (και οκτάκις πιο αποδοτικό) καλαμπόκι. Οι οργανώσεις αγροτών του μεξικανικού Νότου και των ακτημόνων της Βραζιλίας (οι Sim Terra) καταγγέλλουν αύξηση μέχρι και 400% στις τιμές του καλαμποκιού. Να σημειωθεί εδώ πως το καλαμπόκι αποτελεί το βασικό δημητριακό της αμερικάνικης ηπείρου. Η τορτίγια (η γνωστή μεξικανική πίτα του μαζικού, λαϊκού φαγητού) αυξήθηκε 60% μέσα σε ένα χρόνο μόνο και μόνο στη βάση των σχεδιαζόμενων επεκτάσεων στην παραγωγή αιθανόλης!  

Το δίλημμα (που θέτουν ευαίσθητοι και πιθανόν τίμιοι οικολόγοι) αν θα ευνοήσουμε τα 800 εκατομμύρια ιδιοκτητών αυτοκινήτων του πλανήτη ή θα δώσουμε τροφή στα 900 εκατ. πεινασμένους και στα 1,3 δισ. των φτωχών του πλανήτη θα μπορούσε να τεθεί αν επρόκειτο για μια κοινωνία που ειλικρινά προβληματιζόταν γύρω από πραγματικά διλήμματα. Μπορεί όμως να μας προβληματίσει.

Απόσπασμα από την εφημερίδα Προλεταριακή Σημαία